İslam peyğəmbəri və Bibliya

Christopher Hitchens “God is Not Great” adlı kitabında İslama qarşı xüsusi bir fəsil yazıb və onu “Quran Yəhudi və Xristian Miflərindən götürülüb” adlandırıb. Bu fəsildə iddia etdiyinə dair ümumiyyətlə heç bir arqument ortaya qoya bilmir. Lakin, İslam dininə qarşı edilmiş bu etiraz Hitchensin uydurması deyil, oriyentalistlərin uzun zamandan bəri Qurana atdıqları iftira olduğu üçün onu ələ almağa qərar verdik.

Yer üzərinə varis olacaqlar..

Şübhəsiz ki, Quranın keçmiş ümmətlər haqqında verdiyi xəbərlər ilə Bibliya arasında çoxlu oxşarlıqlar vardır. Oriyentalist zehniyyəti bu oxşarlığın insan təfəkkürünün nəticəsi ola bilməyəcəyini deyir (bunu biz də qəbul edirik). Beləliklə, elə nəticəyə gəlirlər ki, Muhamməd ﷺ birbaşa Bibliyada yer alan xəbərləri köçürmüşdür. Digər tərəfdən Quranı oxuyan görəcək ki, bu kitab özünün ilahi vəhy olduğuna işarə edən dəlillər arasında xəbərlərinin kitab əhlinin xəbərlərinə oxşarlığını qeyd edir.

“Bunlar sənə vəhy yolu ilə bildirdiyimiz qeyb xəbərlərindəndir. Onlar hiylə quraraq işlərinə qərar verdikləri zaman sən onların yanında deyildin”
Yusuf, 102

Bu ayə Tövratda Book of Exodus`un 37-ci fəslinə işarə edir. Digər misal Əli-İmran surəsinin 44-cü ayəsidir. O, xrisianların apokrifik hesab etdikləri Gospel of James`da yer alana bənzəyir.Quranda qeyd edilənlərdən Ənbiya surəsinin yüz beşinci ayəsi xüsusi maraq doğurur:

“Biz Zikrdən (Lövhi-məhfuzdakı yazıdan) sonra Zəburda da yazmışdıq ki, yer üzünə Mənim əməlisaleh qullarım varis olacaqlar”.
Ənbiya, 105

Zəbur:

Zəbur Davud peyğəmbərə verilmiş və Bibliyanı təşkil edən yetmiş üç kitabdan biridir. Əlimizdə olan Zəbura baxdığımza bu ayənin Zəburda tamamilə eyni cür varid olduğuna şahid oluruq! Bibliyanın New International Version adlı tərcüməsində Zəburun 37-ci məzmurunun 29-cu ayəsi belə tərcümə olunur: “The righteous will inherit the land and dwell in it forever” (Əməlisaleh qullar yer üzərinə varis olacaq və orada əbədi qalacaqlar). Bibliyanın digər etibarlı tərcümələri də ayəni eyni cür tərcümə edir. Quranın qədim təfsirlərinə baxsaq görəcəyik ki, əksər müfəssirlər ayədəki Zəbur sözünü Davudun Zəburu kimi yox, “Kitab” və ya “Allahın endirdiyi bütün kitablar” və buna oxşar mənalarda təfsir etmişlər. Hətta müfəssirlərin imamı hesab olunan Təbəri də bu mənanın doğru olduğunu deyir. Təbəri İslamın qızıl çağında yaşayan dinlər və tarix haqda ensiklopedik bilgilərə sahib olan alim idi. Bibliyanın artıq ərəb dilinə tərcümə olunmuş, kitab əhlinin müsəlmanlarla bərabər yaşadığı və elmlərin sürətlə inkişaf etdiyi dövrdə o, və onun kimi bir çox müfəssir Ənbiya surəsindəki ayənin Davudun Zəburunda eyniylə mövcud olduğundan xəbərsizdirsə o zaman oxuma-yazmanı bacarmayan Muhəmmədin yeddinci əsrdə bunu bilməsi ağılasığandırmı?

Sual:

Bu zaman sualı belə qoya bilərik: bu oxşarlıq Quranın vəhy olduğuna dəlildir, yoxsa Bibliyada yer alan xəbərlər həm alimin, həm də adi insanın biləcəyi qədər 7-ci əsr ərəb çöllüyündə yayğın idi?

Peyğəmbərin dövründə yaşayan kitab əhli belə bu bilgiləri almaq üçün xüsusi təlimin olmasının zəruriyyətini qəbul edir və Peyğəmbəri bunları kimdənsə öyrəndiyini iddia edirlər.

“Biz ayələri beləcə izah edirik ki, onlar: “Sən dərs almısan”– desinlər və Biz də onu (Quranı) bilən adamlara izah edək”
Ənam, 105

İslam Peyğəmbərinin bu xəbərləri öyrənmək üçün heç bir vasitəsi yox idi. Buna görə də yeganə cavab Quranın məsdərinin ilahi vəhy olmasıdır. Amerikalı oriyentalist John Wansbrough Peyğəmbərin yaşadığı mühitdə kitab əhlinin xəbərlərini öyrənə bilməyəcəyini anlamış və Quranın ümumiyyətlə 7-ci deyil 9-cu əsrdə ərsəyə gəldiyini iddia etmişdir. Digər qrup oriyentalist isə özlərini daha da gülünc vəziyyətə qoyaraq Quranın əslində hansısa xristian tayfaları tərəfindən yazıldığını iddia edib.

Peyğəmbərdən soruşulan suallar:

Peyğəmbərin həyatından qəti şəkildə məlumdur ki, bəzən qövmünün müşrikləri, bəzən isə onun yanına gələn kitab əhli alimləri ondan keçmiş ümmətlərin və peyğəmbərlərin xəbərləri haqda soruşurdular. Peyğəmbər də ona vəhy nazil olmasını gözləyir, sonra isə kitab əhlinin kitablarına müvafiq olan Quran ayələri ilə cavab verirdi. Misal üçün Musanın, Hızırın, Yusuf və qardaşlarının, Kəhf əshabının, Loğman və oğlunun, dünyanın yaradılmasının, Tövratda, İncildə və Zəburda olanların xəbərləri haqda bir çox ayə nazil edilmişdi. Təbii ki, Məkkə müşrikləri özləri də bunlardan bixəbər idilər, onlar ilk öncə Kitab Əhlindən soruşur sonra isə Peyğəmbəri imtahan edirdilər. Bir rəvayətdə yəhudilər müşriklərə öyrədirlər ki, Peyğəmbərlik iddia edənə üç sual verin: Kəhf əhli, Zul-Qarneyn və Ruh haqqında. Əgər ikisi haqqında cavab verib, üçüncüsü haqqında cavab verməkdən çəkinsə onu izləyin çünki ki o, bir Peyğəmbərdir. Əks halda isə yalançıdır. Müşriklər bu üçünü Peyğəmbərdən soruşduqda Kəhf əhlinin və Zul Qarneynin xəbərləri Kəhf surəsində nazil oldu. Ruh haqqında isə İsra surəsində ayə nazil olundu: “Səndən ruh haqqında soruşurlar. De: “Ruh Rəbbimin əmrindəndir. Sizə yalnız az bir bilik verilmişdir” (İsra, 85) (Təfsir ibn Cövzi).

Peyğəmbərliyin dəlili:

Əslində Kitab Əhlinin və Müşriklərin Peyğəmbərin doğru danışdığını yoxlamaq üçün bu sualları vermələri və onun Tövrat və İncilə müvafiq olaraq cavab verməyi onun peyğəmbərliyinə qəti dəlildir. Əgər bu insanların onun cavabları bildiyinə dair azacıq şübhələri olsa idi onlar heç bir zaman özlərini bu işlə yükləməzdilər. Çünki doğru cavab verdiyi təqdirdə onun iddiasını gücləndirməyə zəmin yaradacaqdılar. Peyğəmbər öz qövmü arasında qırx il yaşamış, onlar onu çox gözəl tanıyır, hətta ona “Əmin” ləqəbi də vermişdilər. Onun oxuyub-yazma bilmədiyini, elmlə məşğul olmadığını da gözəl bilirdilər. Bu səbəbdən onlar Peyğəmbərin soruşulanlardan xəbərsiz olduğundan tam əmin olduqlarına görə bu sualları verirdilər. Əksini etmək və düşmənlərinin əlinə bu fürsəti vermək məntiqə zidd olardı. Peyğəmbər isə Kitab Əhlinin xəbərlərinə müvafiq cavablarla gəldikdə Abdullah ibn Sələm və əshabı kimi bəzi yəhudilər onu doğrulamış, əksəriyyət isə inad etməyə davam etmişdir. Lakin heç bir zaman heç bir yahudi və ya xristiandan onun cavablarını yalanladığı xəbəri rəvayət olunmamışdır, baxmayaraq ki, bu, ən çox etmək istədikləri idi.

Nəticə:

Hitchensin və digər oriyentalistlərin Qurana qarşı atdıqları “İncil və Tövratdan köçürmək” şübhəsi əslində Quranın Allah vəhyi olduğuna ən güclü dəlillərdəndir!

Ola bilsin ki, kimsə buraya qədər yazdığımız ilə razılaşmasın və Peyğəmbərin hansısa üçüncü gizli mənbədən öyrəndiyini irəli sürsün. Lakin hər bir halda hər iki tərəf də qəbul etməlidir ki, bu sualların Peyğəmbərə verilməsi qəti dəlildir ki, Kitab Əhlinin xəbərləri 7-ci əsr ərəb çöllüyündə yaşayanlar arasında məşhur olan qissələr deyil, əksinə bunları sadəcə xüsusi olaraq bu elmlə məşğul olan bəzi yəhudi alimləri bilirdilər. Əks halda yenə də bu sualları Peyğəmbərə ünvanlamazdılar. Üstəlik, düşünün ki, müasir zamanımızda Bibliya dünyada ən çox çap olunan kitablardandır, bəlkə də ən çox çap olunandır, bununla bərabər heç də hər bir yəhudi və ya xristian Bibliya qissələrini bilmir. Yenə də onları sırf bu kitabla məşğul olan alimlər bilir. O zaman 7-ci əsr ərəb yarımadası haqqda nə deyə bilərik? Bütün bunlar bizə göstərir ki, Peyğəmbərin bu bilgiləri öyrənmək üçün xüsusi müəllimi olmalı idi. Belə bir müəllimin olub-olmadığını, olduğu təqdirdə kim olduğunu araşdırmağa çalışaq…

1) Allah Rəsulu dini təhsil almayıb, nədə buna imkanı olmayıb.

2) Məkkə əhlinin Yahudi və Xristianların müqəddəs kitabını oxumaq imkanı olmayıb.

3) İslam Peyğəmbərinin ona bu kitabları öyrədəcək müəllimi olmayıb.

1) İslam Peyğəmbəri oxumağı və yazmağı bacarmayıb.

İslam Peyğəmbərinin Müqəddəs Kitabları müstəqil şəkildə öyrənməsi üçün oxumağı və yazmağı bacarması labüd şərtdir. Lakin bizim hamımıza məlumdur ki, o bunları bacarmayıb. Allah Quranda buyurur:

“Sən bundan əvvəl nə bir Kitab oxuya bilirdin, nə də onu əlinlə yaza bilirdin. Belə olsaydı, batilə uyanlar şübhəyə düşərdilə” (29:48).

Təbii ki, Məkkə müşrikləri bunun yalan olduğunu iddia etsəydilər bu iddiaları bizə gəlib çatardı. Belə iddianın ortada olmaması dəlildir ki, onlar İslam Peyğəmbərinin yazıb-oxumağı bacarmadığını və onun Müqəddəs Kitab oxumadığını bilirdilər.

Allah Rəsulunun həyatına da baxsaq açıq şəkildə onun oxuyub-yaza bilmədiyini anlayırıq. Onun uşaqlıqdan çətinlik içində yaşadığını və elm öyrənmək üçün imkanı olmadığını görürük. Mədinə dövründə Allah Rəsulunun altmış bir vəhy katibi olub (Muhammad Mustafa Azami, Kutəbun-Nəbi), bu həm Quranı, həm də digər rəsmi yazıları yazmağın bu dövrdə xüsusi əhəmiyyətinə işarə edir. Bununla belə Peyğəmbərin özünün yazdığı bizə gəlib çatmır. Onun başında olan ağ saçların sayını bilən və bunu gələcək nəsillərə ötürən səhabələr oxuyub-yazma haqqında nədən rəvayət etməyiblər? Yoxsa bu növbəti konspirasiyadır?!

Oriyentalistlərdən etiraflar:

Ona görə də oriyentalist Karen Armstrong deyir : ” Muhammədin bütün ömrü boyu oxuyub-yaza bildiyini gizlətdiyi(ni iddia etmək) böyük yalandır…xüsusilə onun qövmü ilə sıx əlaqələrini nəzərə alsaq bu yalana imza atması çox çətin olardı” ¹
Allah Rəsulunun oxuyub-yaza bilmədiyini bir çox başqa oriyentalist də etiraf edib: Marraci, Prideaux (Life of Mahomet, və bu iftiralar ilə dolu bir kitabdır), Ockley, Gerock, Armand-Pierre Caussin de Perceval, J.M.Arnold, Palmer ²

Allah Rəsulu hədisində deyir: “Biz ummi (yazıb oxuya bilməyən) bir qövmük, nə yaza, nə də hesablaya bilirik, bir ay bu qədər, bu qədər və bu qədərdir və əl barmaqları ilə üç dəfə işarə edərək 29 rəqəminə işarə etmişdir” (Buxarı 1913, Muslim 1080). Bu hədis bizə açıq aydın Qureyşin əslən oxuyub yaza bilmədiyini göstərir, oxuyub yaza bilənlər isə istisna hesab olunurlar və təbii ki, hər kəs bu müstəsna bacarıqlı insanları tanıyırdı. Ona görə də məşhur tarixçi ibn Xaldun qeyd edir ki, oxuyub yaza bilməyənlər cəmiyyətdən seçilmirdi, oxuyub yazmağı bacaranlar seçilirdi və cəmiyyət üçün dəyərli idi. ³

Fərz edək ki..

Hətta Allah Rəsulunun oxuyub yazdığını qəbul etsək belə bu, heç bir şeyi dəyişmir. Dokrot Abdur Rahman əl-Bədəvinin dediyi kimi, sadəcə dil bilmək kifayət deyildir, Müqəddəs kitabdan köçürmək üçün Muhammədin ibrani, assiriya və yunan dillərini bilməsi, bundan başqa Müqəddəs kitabın onlarca nüsxəsinə sahib olması və onları oxuması lazım olardı. ⁴ Təsəvvür edin ki, bu gün Müqəddəs kitab tamamı ilə hardasa dünyanın bütün dillərinə tərcümə olunmuş halda internetdə mövcuddur. Bununla belə bu kitablardan baş çıxarmaq üçün, mütəxəssis hesab olunmaq üçün alimlər illərini sərf edir, adi xrisitian və yahudilər isə bu incəliklərdən bixəbərdirlər. 21-ci əsrdə bu qədər çətin olan iş 7-ci əsr Ərəb səhralarında nə qədər çətin olardı? Bu elmə sahib olan insan elmini cəmiyyətdən necə gizlədə bilərdi? Ona görə Allah Rəsulunun Müqəddəs Kitabdan köçürmədiyi isbat etmək əslində bizim boynumuzda deyil, köçürdüyü isbat etmək bunu iddia edənlərin boynundadır

2) Allah Rəsulunun dövründə Müqəddəs Kitabın ərəbcə tərcüməsi mövcud idi?

O dövrü öyrənmək üçün etibar edə biləcəyimiz ən səhih mənbə Quran və hədislərdir. Qurana baxdığımızda biz görürük ki, Məkkə müşrikləri Allah Rəsulunun Kitab Əhli haqda dediklərini rumlu dəmirçidən öyrəndiyini iddia edirdilər. Bu iddianın batilliyi haqda irəlidə danışacağıq, burda bizi maraqlandıran nöqtə odur ki, Müqəddəs Kitabın ərəbcə tərcümələri mövcud olduğu zaman heç bir əql sahibi Muhammədin bu dərin bilikləri dəmirçidən öyrəndiyini iddia etməz, bu tərcümələrdən oxuduğunu deyərdi. Müşriklərin belə bir iddia etməməkləri tərcümənin əslən mövcud olmadığına ən güclü dəlillərdəndir.

Dəmirçi məsələsi:

Bu dəmirçi alim olduğu halda belə biz bu iddianın isbatını tələb edəcəkdik, lakin bu, alim deyil, dəmirçidir. Yəni adi insandır. Müasir zamanda internetdə Müqəddəs Kitabın tamamı olan dövrdə yaşadığımıza baxmayaraq bu Kitabın incəliklərini bir tərəfə qoyun, ən əsas məsələlərini belə hər bir xrsitian və ya yahudi bilmir. USA Today`ın keçirdiyi sorğuya əsasən amerikalıların 78 faizi Musaya endirilmiş “On əmr”i dəstəkləsə də sadəcə 14 faizi onların hamısını saya bilir! Dəqiqliklərini öyrənmək üçün insanlar o zaman da, bu zaman da illərini sərf edirlər. Bizim zamanda başqa sənəti olan insanın bunları bilməsi ehtimalı olsa da ( bu ehtimal hər halda çox cüzidir), Peyğəmbərin yaşadığı dövrdə dəmirçinin bunları bilməsi mümkünsüzdür!

Üstəlik bu rumlu dəmirçi ərəb dilini bilmirdi! Quran bizə bunu belə xəbər verir:

“Biz onların: “(Quranı) ona bir insan öyrədir!”– dediklərini bilirik. Onların isnad etdikləri şəxsin dili əcnəbi dildir. Bu isə açıq-aydın ərəb dilidir”
Nahl, 103

Nə rumlu dəmirçi ərəb dilini, nə də Muhamməd onun dilini bilmir, bununla bərabər rumlu dəmirçi Muhammədə milyardlarca insanın qəlbini fəth edən, onları heyrətə gətirən və ən əsası ərəb müşriklərinin bəlağətdə mislini gətirə bilmədiyi bir Quran öyrədir! İnad əhli keçmişdə də, bu gün də həqiqi Peyğəmbərə inanmamaq üçün hər bir xurafata inanmağa razıdır! Əgər rumlu dəmirçi bu qədər istedadlı idisə özünü niyə peyğəmbər elan etmədi? Və ya Muhamməd ərəbləri özünə tabe etməyi bacardıqda nəyə görə çıxıb həqiqətləri ortaya çıxarmadı? Çünki ortaya çıxarılacaq bir həqiqət yox idi.

Müqəddəs Kitabın tərcüməsi:

Hədislərdən öyrəndiyimiz də Müqaddəs Kitabın tərcüməsinin o vaxtı mövcud olmamasıdır. Əbu Hureyra deyir: “Kitab Əhli Tövratı ibranicə oxuyar sonra onu İslam əhlinə ərəbcə izah edərdi…” (Buxari 4485). Həmçinin bir çox hədisdə Allah Rəsulu səhabələrinə Kitab Əhlindən dini məsələləri soruşmağı qadağan etmişdir. Bu bir daha bizə göstərir ki, Kitab Əhli Müqəddəs Kitab haqda biliklərə sahib olmaqda tək idilər. İslam qaynaqlarından daha çox dəlil zikr edə bilərik, lakin bununla kifayətlənib müsəlman olmayan alim və araşdırmacıların sözlərini təqdim edək.

Müqəddəs Kitabın tərcümələri haqda yazanlar arasında ən məşhurlardan olan amerikalı bibliya araşdırmacısı Bruce Metzger deyir: “Doğru olan odur ki, Müqəddəs Kitabın ən qədim ərəb tərcüməsi miladi səkkizinci əsrə təsadüf edir” ⁵ Həmçinin oriyentalist Thomas Patrick Hughes The Dictionary of İslam adlı kitabında digər məşhur oriyentalist J.M.Rodwell dan nəql edir: “Heç bir dəlil yoxdur ki, Muhammədin xristianların müqəddəs yazılardan xəbəri olub… Bilmək lazımdır Muhammədən öncə Tövratın və İncilin ərəb tərcümələrinin mövcudluğu iddiasını dəstəkləyən heç bir dəlil yoxdur” ⁶

İngilis araşdırmacısı Albert İsteero deyir: “Ola bilər ki, Müqəddəs Kitabın ilk tərcümələri əməvi dövrünün sonlarında – miladi səkkizinci əsrdə ərəsəyə gəlib” ⁷

Təsdiqlər:

Xristinlıq haqda yazılmış məşhur The Encyclopedia of Cristianity kitabı da dediyimizi təsdiqləyir: “Ərəb dilinə tərcümələr İslam dövrünə aiddir” ⁸ Katolik Ensiklopediya da mövzu ilə əlaqdər danışdıqda deyir: “Tövratın bəzi hissələrinin ərəb tərcümələrindən bir neçəsi miladi onunca əsrə aiddir” ⁹

İngilis ilahiyatçısı Thomas Harwell Horn da dediklərimizi təsdiqləyir: “Tövratın ən qədim ərəb tərcümələri onucu əsrə aiddir” ¹⁰ Digər məşhur oriyentalist Frederick G. Kenyon İncilin tərcümələri haqda danışarkən deyir: “İncilin bəzi qədim ərəb tərcümələri vardır… Bunlardan heç biri yeddinci əsrdən əvvəlki dövrə təsadüf etmir” ¹¹

Təbii ki, ərəb tərcüməsinin mövcud olduğunu iddia edənlər də olmuşdur, lakin bu iddianın heç bir tarixi əsası yoxdur, yuxarıda qeyd etdiklərimiz alimlər bu işdə ən mahir hesab olunan araşdırmacılardandırlar, onların sözlərinin kifayət olacağını düşünürük. Lakin sonda Quranın Müqəddəs Kitabdan köçürdüyünü iddia edənlər arasında ən məşhurlardan olan William St. Clair Tisdallın etirafını qeyd etmək istyirik:

“Görünən odur ki, Muhammədin dövründə İncilin ərəb tərcüməsinin olmasına dair heç bir qaneedici dəlil yoxdur…” ¹²

3) Muhammədin müəllimi olubmu?

Allah Rəsulunun oxuyub yazmağı bacarmadığı və Müqəddəs Kitabın o dövrdə ərəb dilinə heç bir tərcüməsi olmadığı sabit olduqdan sonra “köçürmə” şübhəsinin ixtira edənlərin son bir variantları qalır. Bu da müəyyən bir şəxsin Allah Rəsuluna bu təfsilatları öyrətməsidir. Bu məsələni ələ almağa çalışaq.

Nübuvvətdən öncə:

Allah Rəsulunun həyatı təfsilatına qədər həm onun dostuna həm də düşməninə məlumdur. Müqəddəs Kitab haqda dəqiq məlumatlara sahib olmaq üçün onun illər boyunca kitab əhli alimlərin dizlərinin dibində elm alması lazım olardı. Belə bir şeyin ən az ehtimalı olsaydı Məkkə müşrikləri bu fürsəti əldən verməz, mövcud olanı da on qat şişirdərdilər. Lakin onlardan belə bir şeyin sadir olduğunu görmürük. Allah Rəsulunun həyatı haqda yazılan kitablara baxdıqda onun nübuvvət iddia etməkdən qabaq sadəcə bir dəfə Bahira adlı xristian rahiblə qarşılaşdığını görə bilirik. Rəvayət olunur ki, Allah Rəsulu Şam torpaqlarına ticarət məqsədi ilə səfər edən əmisi Abu Talib ilə yola çıxır. Yolda Qureyş karvanı Bahira adlı bir rahib ilə görüşür və bu rahib Əbu Talib və digər qureyşlilərə Muhammədin Müqəddəs Kitabda zikr olunan gözlənilən peyğəmbər olduğunu deyir və onu geri göndərməyi tövsiyə edir, çünki Şamdakı yahudilər onun əlamətlərini gördükdə onu öldürmək istəyəcəklər. Bəzi oriyentalistlər bu qissəni ələ alaraq Allah Rəsulunun bildiklərini Bahiradan öyrəndiyini iddia edirlər.

Rəvayət səhihdirmi?

Bu iddia ilə bağlı bir neçə nöqtəyə toxunmamız lazımdır. İlk öncə bir çox İslam alimi bu rəvayətin ümumiyyətlə səhih olmadığını deyirlər və bunun üçün kifayət qədər tutarlı dəlillər gətirirlər. Misal üçün, bu rəvayətin bəzi versialarında Əbu Bəkrin və Bilalın adları keçir, halbuki Əbu Bəkr bu hadisə baş verdikdə 7-9 yaşlarında olmuş, Bilal isə ümumiyyətlə doğulmamışdır. Bundan sonra, əgər bu hadisə həqiqətən də baş versəydi, o zaman Allah Rəsuluna peyğəmbərlik verildikdə buna təəccüblənməməli və qorxmamalı idi, həmçinin o, Məkkə müşriklərinə Bahiranın sözlərini xatırladıb peyğəmbərliyinə dəlil gətirərdi, əmisi Abu Talib isə onu Xədicənin mallarını satmaq üçün Şama getməsinə icazə verməzdi. Bu görüşü dəstəkləyənlər arasında Hafiz əz-Zəhəbi (Tarixul-İslam 1/57) və ibn Seyyidin-Nəs var (Uyunul-Əsər1/108).

Hədisənin həqiqətən də baş verdiyini qəbul etsək belə, bu heç bir şeyi dəyişmir. 10-12 yaş arasında olan və ömründə elmlə məşğul olmayan bir uşaq sadəcə bir-iki saatlıq bir rahiblə görüşür və bu qısa zamanda digərlərinin ömrü boyu öyrəndiyi elmi öyrənir? Buna inanmaq mümkündürmü? Digər tərəfdən bu görüş qureyşlilərin gözünün önündə baş verib, əgər Bahirə Muhammədə bir şeylər öyrətsə idi onlar bunu eşidər və sonradan onu yalanladıqda Bahiradan öyrəndiyini deyərdilər, lakin biz qureyşlilərdən belə bir etiraz eşitmirik.

“Bahira mifi”

Bununla bərabər, bəzi xristianlar Bahiranın “xatirələrini” nəşr etmiş və Bahiranın orada Muhammədə müəllimlik etdiyini etiraf etdiyini söyləmişlər. Əslində isə bu “xatirələr” Richard Gottheil`ın “Bahira mifi” kitabından götürülmüşdür, kitabın adından da anladığınız kimi bu sadəcə bir mifdir. Müəllif özü bu kitabda bu “xatirənin” açıq aydın dini cədəl üçün uydurulduğunu qeyd edir ¹³ E.J. Brills də bu mifin 11-12-ci əsrə aid olduğunu qeyd edir. ¹⁴ Allah Rəsulunun Bahiradan öyrəndiyinin əsassız olduğunu deyənlərdən biri də fransız oriyentalist Clement Huartdır ¹⁵

Hər bir halda, bu hadisə əslində baş versə də bu, heç bir şeyi dəyişdirmir, 12 yaşlı uşağın bir rahibdən bir neçə saat ərzində milyonlarca insana rəhbər olacaq elmi öyrənməsi mümkünsüzdür. Bu mümkün olsa – möcüzə olar. Digər tərəfdən, bu hadisəni əsas alanlar nəyə görə Bahira ilə görüşə inanır, lakin Bahiranın dediyinə – Muhammədin peyğəmbər olduğuna şahidlik etməsinə inanmır?

Nübuvvətdən sonra.

Allah Rəsulunun nübuvvətdən sonrakı həyatına baxdıqda da onun Kitab Əhlindən bir müəllimi olmadığına şahid oluruq. Məkkə dövrünə baxsaq görürük ki:

1) Məkkədə yəhudilər yox idi. İbn Abbasın hədisində rəvayət olunur ki, müsəlmanlar hicrət etdikdən sonra yəhudilərin aşura günündə oruc tutduqlarını öyrənirlər. Çünki Allah bu gün Musanı və qövmünü Firondandan qurtarmışdır. Deməli müsəlmanların yahudilərnən ilk əlaqəsi Məkkədə deyil Mədinədə baş vermişdir.

2) Məkkədə xristianlığın da gözədəyən yayğınlığı olmayıb. Buna görə də Günter Lüling o dövrdə Məkkədə xristianlıq haqda yazanda orada heç bir xristianın olmadığını vurğulayır ¹⁶

3) Allah Rəsulunun müasiri hesab olunub xristian olduğu deyilənlər əslində sadəcə üç nəfədir. Bunlardan Osman ibn Huveyris xristian olduqda Məkkəni tərk edir və Şama köçür, orada da vəfat edir. Onun vəfatı nübuvvətdən üç il öncəyə təsadüf edir. Ubeydullah ibn Cahş özü İslamı qəbul edir və Həbəşistana hicrət edir. Ibn Huveyrisin və ibn Cahşın Allah Rəsuluna müəllimlik etdikləri haqda heç bir dəlil yoxdur, üstəlik müəllimlik etmək üçün onların özlərinin elm sahibi olmaları lazımdır, özünün illərcə bu elmi öyrənmələri lazımdır, lakin buna da heç bir dəlil yoxdur. Ən əsası da nə özləri, nə də Məkkə müşrikləri bu ikisinin Muhammədə müəllimlik etdiyini iddia etmirdilər.

Əsassız iddia:

Müxaliflərin ən çox müəllimlik iddia etdikləri Varaqa ibn Növfəldir. Lakin bu iddia da əsassızdır:

1) Varaqa ibn Növfəl ilə Allah Rəsulu sadəcə bir dəfə görüşüb, bu görüş nübuvvətdən dərhal sonra baş verir, Varaqa da Bahira kimi Muhammədin peyğəmbər olduğunu təsdiqləyir və uzun zaman keçmədən vəfat edir. Allah Rəsulunun ondan da bir şeylər öyrənməsi mümkünsüzdür.

2) Varaqa Muhammədə ﷺ müəllimlik etsə idi Məkkə əhlinin bundan xəbəri olardı, Muhammədin dini bilgiləri ondan öyrəndiklərini iddia edərdilər, lakin buna heç bir müşrik işarə etməyib.

3) Varaqa Muhammədə ﷺ müəllimlik etsə idi Muhammədin xristian olduğu bilinərdi, lakin onun nubuvvətdən öncə nə qövmünün dinində, nə də xristian olmadığı qəti şəkildə məlumdur.

4) Muhamməd ﷺ Varaqadan öyrəndiklərini sonrada nübuvvət elan etmək üçün istifadə etsəydi, Varaqa özü ilk növbədə bunu Məkkə əhlinə xəbər verməliydi, o isə tam əksini edir və Muhammədin nübuvvətini təsdiqləyir. İkisi bərabər idilər etirazı da yersiz olardı, çünki əgər Varaqa yalandan nubuvvəti iddia edəni təsdiqləyəcək qədər yalançı olsa idi, biliklərini özünü peyğəmbər elan etmək üçün istifadə edərdi, başqasına bu məqamı niyə həvalə etsin ki? Başqasından müəyyən qazanc gözləyəsi olsaydı da ən azı bu iddianın özünün cavan olduğunda edilməsini istəyərdi, gözləyib ölümünə yaxın bunu elətdirməzdi, əks halda bundan nə faydası?

5) Dediyimiz kimi, Muhamməd ﷺ Varaqa ilə bir dəfə görüşüb, bir dəfə görüşmək ilə alim olmaq mümkündürmü? Kimsə “çox görüşüblər, qalan görüşlər gizlədilib” desə deyəcəyik ki, digər görüşləri gizlətməyi bacaran birisi bu görüşü nəyə görə hamıya xəbər versin ki? Nəyə görə başqasının əlinə onun müəllimi olduğu iddiasını etməyə fürsət versin? O görüşləri gizlədən birisi bu son görüşü də gizlədərdi.

Mədinə dövründa baş verənlər:

Bundan sonra Allah Rəsulu Mədinəyə hicrət edir. Məlum olduğu kimi yəhudlərin alimləri var idi və Qurana bu iftiranı atanlar “Muhamməd yahudi alimlərindən öyrənib” deyə bilərlər. Lakin bunun belə olmadığına bir neçə səbəb qeyd edək:

1) Quranın böyük hissəsi Məkkə dönəminə (86 surə) kiçik hissəsi isə Mədinə dövrünə aiddir (28 surə).

2) Quranın ilahi vəhy olduğuna şübhə ilə yanaşanlar onun əsasən Tövratda olan peyğəmbərlərin qissələrini təkrar etdiyini iddia edirlər. Biz Quranın Peyğəmbərlərin Qissələri haqda danışan surələrinə baxsaq bunların əksəriyyətinin Məkkə dövrünə aid olduğunu görərik. Misal olaraq: Əraf, Yunus, Hud, Yusuf, Hicr, İsra, Kəhf, Məryəm, Taha, Ənbiyə, Şuara, Nəml, Qasas, Ənkəbut, Səbə, Zəriyət surələri peyğəmbərlərin qissələri haqda danışan surələrdir. ¹⁷

3) İstər Məkkədə, istər də Mədinədə nazil olan Quran yahudiləri daim qınayır. Onlar Muhammədə ﷺ dinlərini pisləməsi üçün bunları öyrətmişlər? Mədinədə nazil olan qınaq ayələrindən “Onlara Tövrata əməl etmək tapşırıldıqdan sonra ona əməl etməyənlər belində çoxlu kitab daşıyan, (amma onlardan faydalana bilməyən) uzunqulağa bənzəyirlər. Allahın ayələrini yalan sayan adamların nümunəsi necə də pisdir. Allah zalım adamları doğru yola yönəltməz” (Cümə, 5).

4) Muhammədin yəhudi müəllimi olsaydı yahudilər mütləq olaraq bunu onun dəvətinə qarşı apardıqları müharibədə istifadə edərdilər. Bu müəllimin adını, soyadını, vətənini, yaşadığı və öyrətdiyi yeri bizə xəbər verərdilər…

5) Diqqət yetirilməsi məqamlardan biri də budur ki, istər Ərəb yarımadasında, istərsə də ondan kənarda bir çox kitab əhli İslamı qəbul edir, bunun səbəbi isə onların Qurandakı ayələrin və Müqəddəs Kitabın eyni mənbədən olduğunu görürdülər:

“De: “İstər ona inanın, istərsə də inanmayın. Doğrudan da, ondan əvvəl özlərinə elm verilmiş kimsələrə, (ayələr) oxunduğu zaman üzüstə səcdəyə qapanır”
(isra, 107)

Dipnotlar

Karen Armstrong Muhammad: a biography of the prophet p 88
Samule Marinus Zwemer The Muslim doctrine of God p92
Əhməd Əl Butami Bənə`li Raddun Şafi alə mən nəfə ummiyətə seyyidil əvvalin val əxirin
Bədəvi, Difaun anil Quran, səh 23
The Bible in Translation, p. 46
T.P.Hughes The Dictionary of islam p.556
A.İsteero Abdullah Muslim ibn Qutayba`s Biblical Quotations and their Sources: An İnquiry into the earliest existing Arabic Bible Translations p.236
Geoffrey Bromiley, The encyclopedia of christianity, p 242
The Catholic Encyclopedia 15/369
Thomas Hartwell Horne, An introduction to the critical study and knowledge of the holy scriptures 1/274
kenyon, Our Bible and the ancient manuscripts p 65
Tisdall, The Original Sources of the Quran p 140
Richard Gottheil, A Christian Bahira Legend, p. 189
Brill`s firs Encyclopedia of İslam, 2/577
Une nouvelle source du Qoran, p.127
Die Wiederentdeckung des Propheten Muhammad: eine Kritik am “christlichen” Abendland
Muhəmməd Abdullah Dərraz “Qurani Kərimə Giriş” 156s